پمپ های آب نیاز به نگهداری دارند تا همیشه مانند روز اول کار کند اما بی‌تفاوتی نسبت به این امر دقیقاً مانند آن است که هزاران کیلومتر با یک خودرو کار کنید اما روغن‌موتور آن را تعویض نکنید، یا ساده‌ترین کارها مثل تنظیم باد و تعویض لنت ترمز را انجام ندهید. طبیعی است که بعد از مدتی این خودرو کارایی خود را از دست خواهد داد و باید راهی تعمیرگاه شود که در خیلی از مواقع نیز علاوه بر هزینه‌های زیادی که به افراد تحمیل می کند، ماشین یا هر وسیله دیگری عملکرد روز اول خود را نخواهد داشت. البته باید به این نکته توجه داشت که استهلاک لوازم و وسایل مکانیکی و الکتریکی امری کاملا طبیعی و اجتناب ناپذیر است.
در این مطلب قصد داریم نکاتی را درباره نحوه صحیح استفاده بهینه و نگهداری از پمپ های آب را آموزش دهیم. در انتهای این مطلب شما خواهید فهمید که با چه راهکارهای ساده‌ای می‌توان در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد و دردسر نصب و تعویض و تعمیر را از سرخود باز کنید.
برای نگهداری از پمپ آب چه باید کرد؟
راه‌هایی که ما به شما پیشنهاد می‌کنیم برای نگهداری و مراقبت از پمپ آب چیزهای عمومی و کلی است بنابراین توصیه اول و نخست ما به شما این است که حتماً به دفترچه راهنمای پمپ آب خود رجوع کرده و مسائل مراقبتی درباره پمپ را بخوانید. باتوجه به اینکه پمپ‌ها توسط کارخانه‌های مختلفی تولید می‌شوند باید باتوجه به دستورالعمل همان تولیدکننده درباره محصول خریداری شده عمل کرد. پس باتوجه به این نکته حالا به سراغ مهم‌ترین نکاتی که باید در نگهداری از پمپ آب رعایت کنید اشاره می‌کنیم:
پمپ آب نباید داغ شود
یکی از مشکلات دستگاه‌های برقی و مکانیکی داغ شدن است. برای همین از رادیاتورها، سیستم‌های هواخنک و غیره برای دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود. پمپ های آب نیز به دلیل اینکه آب از درون آن عبور می‌کند تا حدودی خنک می‌شود با این‌حال اگر پمپ آب شما دائماً در حال کار باشد حتماً میزان حرارت و گرمای آن بالا رفته و این امر ممکن است آسیب‌هایی به پمپ شما وارد کند. حتماً می‌پرسید چطور می‌شود در طول شبانه‌روز مدتی پمپ را خاموش کرد و بعد دوباره آن را روشن کرد؟ چرا که شما در تمام طول شبانه‌روز به ویژه در آپارتمان‌ها حتماً نیاز به آب دارید. بهترین کار برای جلوگیری از داغ شدن پمپ آب این است که هر زمان نیاز به آب داشتید پمپ روشن و هر زمانی که کاری با آن نداشتید پمپ خاموش شود.
برای این کار شما باید از دستگاه ست کنترل استفاده کنید تا به صورت اتومات هر زمانی که شیر آب را باز می‌کنید پمپ روشن و هر زمان که شیر را بستید پمپ خاموش می‌شود. برای آشنایی با ست کنترل می‌توانید مقالات زیر را بخوانید.
از یخ‌زدگی پمپ آب جلوگیری کنید
شما هر نوع پمپ آبی خریداری کنید اعم از پمپ آب ایتالیایی، پمپ آب نیم اسب یا یک اسب، پمپ آب کوچک یا بزرگ پمپ آب یک اسب؛ پمپ آب پنتاکس یا پمپ آب ایرانی، هیچ کدام در برابر یخ‌زدگی مقاوم نیست؛ چرا که آب زمانی که به زیر صفر درجه برسد پمپ آب ایرانی و ایتالیایی نمی‌شناسد! پس اگر پمپ شما در فضایی نصب شده که در معرض سرمای شدید در فصول سرد سال است و احتمال یخ‌زدگی آن وجود دارد حتماً به فکر عایق کردن پمپ آب و همچنین ساخت یک محفظه برای درامان ماندن پمپ از سرما باشید. برای این کار باید چند چیز را عایق کنید:
- منبع یا مخزن آب
- لوله اتصال مخزن به پمپ آب
- ساخت محفظه عایق برای پمپ
- لوله‌های روکار
پمپ آب خود را روغن‌کاری کنید
دوره‌هایی از سال را برای روغن‌کاری پمپ های آب در نظر بگیرد. برای روانکاری پمپ آب از دو چیز می‌توان استفاده کرد:
- روغن: از روغن برای دستگاه‌هایی که درجه حرارتی بیش از 90 درجه سانتیگراد تولید می‌کنند استفاده می‌کنند، برای همین برای موتور خودروها روغن می‌ریزند، همچنین دستگاه‌هایی که دور موتور بالایی دارند باید روغن برای آن‌ها استفاده کرد.
- گریس: گریس برای دستگاه‌هایی با دور موتور پایین بهتر است همچنین دستگاه‌هایی که حرارت بالایی تولید نمی‌کنند.
در جدول زیر می‌توانید جزئیاتی از استفاده روغن و گریس را مشاهده کنید:
| روغن | گریس |
| مناسب برای دمای بالای 90 درجه سانتیگراد | مناسب برای دمای کمتر از 90 درجه سانتیگراد |
| مناسب برای دور و گردش بالا | مناسب برای دور و گردش پایین |
| مناسب برای سیستم‌های آب‌بندی شده | مناسب برای سیستم‌های دارای منافذ |
| مناسب برای یاتاقان‌ها | مناسب برای بلبرینگ‌ها |
باتوجه به نکاتی که در بالا ذکر شد برای قطعات بیرونی که دمای کمتر و گردش پایین دارند و احتمال نفوذ روغن به داخل موتور وجود دارد گریس گزینه بهتری است .
پمپ هرگز بدون آب کار نکند
برای نصب پمپ آب حتماً باید از منبع ذخیره آب استفاده کنید، این منبع باید متناسب با تعداد واحدها و طبقات ساختمان خریداری شود که مثلاً می‌تواند 300 لیتری، 500 لیتری، 1000 لیتری یا بیشتر باشد. علت تاکید ما برای استفاده از منبع ذخیره آب چند چیز است:
اول – نصب مستقیم پمپ آب به شبکه لوله‌های آب شهری غیرقانونی است و پیگرد قانونی دارد؛ چرا که این کار باعث افت فشار سایر همسایه‌ها خواهد شد و شرکت آب و فاضلاب نیز از طریق تحلیل افت فشار در برخی نقاط و افزایش آن در برخی نقاط دیگر متوجه این امر خواهد شد.
دوم- نصب منبع ذخیره باعث می‌شود پمپ هیچگاه بدون آب کار نکند حتی در زمانی که برق قطع شود و شما بخواهید از دستگاه موتور برق استفاده کنید، پمپ می‌تواند از آب ذخیره شده داخل منبع استفاده کند.
اگر پمپ آب بدون آب کار کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
داخل پمپ قطعه‌ای وجود دارد به نام مکانیکال سیل که به آن فیبر و فنر نیز می‌گویند. این قطعه به عنوان آب‌بند در اکثر پمپ آب‌ها وجود دارد که جنس آن از تنگستن و وایتون است. مکانیکال سیل یا فیبروفنر توانایی انتقال سیالاتی تا 140 درجه سانتیگراد را دارند، از اینرو برای انواع پمپ آب خانگی، پمپ آب سانتریفیوژی، پمپ آب فشار قوی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. درصورتی‌که پمپ آب بدون آب کار کند این قطعه خراب خواهد شد. این قطعه به تنهایی قیمت زیادی ندارد اما اگر هزینه تعمیر و تعویض را در نظر بگیرد هزینه زیادی برای شما خواهد داشت.
گفتنی است تنگستن یکی از عناصر شیمیایی است و جزو فلزات بسیار سخت به حساب می‌آید به گونه‌ای که درجه ذوب آب بسیار بالا است برای همین در انواع لامپ‌ها، لوازم برقی و مواردی شبیه به این استفاده می‌شود. همچنین وایتون نیز یک مقاومت حرارتی است که به صورت اورینگ در ساخته شده و در برابر عوامل جوی، روغن‌های با حرارت بالا، هیدروکربن‌های کلرینه شده و غیره بسیار مقاوم هستند. برای همین در قطعات لوازم برقی و دستگاه‌های مکانیکی استفاده فراوانی دارند.
نکاتی برای زمانی که نمی‌خواهید از پمپ استفاده کنید
به هر دلیلی اگر نخواستید از پمپ آب استفاده کنید چند نکته را رعایت کنید:
اول- با استفاده از پیچ تخلیه آب داخل پمپ آب را خالی کنید تا آب درون آن نماند. آب خاصیت فرسایشی دارد و اگر در یک جا بماند می‌تواند تغییرات شیمیایی را به وجود آورد.
دوم- هرازچندگاهی پمپ را روشن کنید تا چند دقیقه کارکرده و سپس آن را خاموش کنید.
خازن پمپ را به صورت دوره‌ای چک کنید
خازن بخشی از الکتروموتور پمپ های آب است که وظیفه آن ذخیره برق است تا زمانی که پمپ خواست استارت بخورد از انرژی ذخیره شده داخل خازن استفاده کند. در واقع می‌توان گفت خازن نقش باتری را دارد و همان گونه که باتری بعد از مدتی تمام شده و نیاز به تعویض دارد، خازن هم باید بعد از مدتی تعویض شود.
| چک دوره‌ای خازن استارتر پمپ آب | تعویض دوره‌ای خازن استارتر پمپ آب |
| هر شش ماه یک بار | هر یک سال یکبار |
البته داخل پمپ آب دو نوع خازن داریم:
- خازن شروع‌کننده یا خازن استارت: زمانی که پمپ می‌خواهد شروع به کار کند از انرژی ذخیره شده این خازن استفاده می‌کند.
- خازن مداوم کار: بعد از اینکه پمپ روشن شد، برای ادامه کار انرژی خود را از خازن مداوم کار می‌گیرد.
| چک دوره‌ای خازن مداوم کار پمپ | تعویض دوره‌ای خازن مداوم کار پمپ |
| هر شش ماه یک بار | هر سه سال یک بار |
پمپ را هواگیری کنید
به هر دلیلی اگر پمپ آب شما هوا بگیرد، مشکلاتی برای آن به وجود خواهد آب که مهم‌ترین مشکل آن این است که پمپ دیگر نمی‌تواند آب را پمپاژ کند و قطعاً شما هم انتظار دیگری جز پمپاژ کردن آب از دستگاه ندارید! بنابراین باید پمپ آب را به صورت دوره‌ای هواگیری کنید. هواگیری کردن پمپ آب کار چندان سختی نیست و شما به تنهایی می‌توانید این کار را در عرض دو دقیقه انجام دهید، بنابراین نیازی به تکنسین خدماتی نیست. ما در مطلب قبلا آموزش هواگیری پمپ آب خانگی را آموزش داده‌ایم بنابراین می‌توانید با استفاده از نکاتی که در آن مطلب بیان شده پمپ را هواگیری کنید.
| دوره هواگیری پمپ آب | لوازم مورد نیاز برای هواگیری |
| هر سه تا شش ماه یک بار | یک عدد پیچ گوشتی و آچار فرانسه |
پمپ آب را صحیح نصب کنید
نصب صحیح پمپ آب تأثیر بسیار زیادی در راندمان کاری آن و همچنین طول عمر بالای آن خواهد داشت، توصیه می‌کنیم برای نصب حتماً از تکنسین کمک بگیرید اما اگر خواستید خودتان پمپ آب را نصب کنید ما مطلبی در این باره نوشتیم که در لینک زیر می‌توانید آن را بخوانید.
بیشتر بخوانید:
چگونه بدون نیاز به تکنسین و خدماتی خودمان پمپ آب خانگی را نصب کنیم؟
در کل چند نکته را به هنگام نصب رعایت کنید:
- پمپ آب را روی سطح صاف نصب کنید نه شیب‌دار
- پمپ آب را در محیطی خشک نصب کنید نه مرطوب و در معرض باران
- پمپ آب را پایین‌تر از لوله و شیر مخزن آب نصب کنید
- بین پمپ آب و مخزن هیچ‌گونه شیری نباید باشد
- پمپ آب باید بین اولین شیر آب و مخزن نصب شود
در زیر می‌توانید جدول دوره‌ای چک و تعویض قطعات پمپ آب را مشاهده کنید:
| چک دوره‌ای سه ماهه پمپ | چک دوره‌ای شش ماهه پمپ | چک دوره‌ای یکساله پمپ |
| میزان مکش و تخلیه | شیر فلکه | تعویض خازن استارتر |
| روغن و گریس پمپ | منافذ پروانه | چک یاتاقان‌ها |
| جرم‌گیری پروانه‌ها | تست آلارم‌های پمپ | تست‌های الکتریکی |
| چک کردن حرارت پمپ | آب‌بندی اتصالات | چک خازن مداوم کار |